Sultanu’ş Şuara Necip Fazıl Kısakürek vefatının seneidevriyesinde anılıyor

AA

Kimi “Zindan iki hece, Mehmed’im lafta / Baba katiliyle baban bir safta” dizeleriyle, kimi “İnsan bu, su misali kıvrım kıvrım akar ya” kelamlarıyla başlayan Sakarya Türküsü’yle onu tanıdı. Bazıları “Sultanüş-şuara” unvanını layık görürken, bazıları “Üstat” diye çağırdı. “Kaldırımlar şairi”, en çok şiirleriyle üne kavuşsa da hem Büyük Doğu ülküsüyle hem de Türk fikir hayatına kazandırdıklarıyla akıllara kazındı.

Necip Fazıl Kısakürek Kimdir?

Şair, müellif ve düşünür Ahmet Necip Fazıl Kısakürek, savcılık ve hakimlik misyonlarında bulunan hukukçu Abdülbaki Fazıl Bey ile Girit muhaciri bir ailenin kızı olan Mediha Hanım’ın çocuğu olarak 26 Mayıs 1904’te dünyaya geldi.

Çocukluğunu, devrin ünlü yargıçlarından büyükbabası Mehmet Hilmi Bey’in Çemberlitaş’taki konağında geçiren Kısakürek, 5-6 yaşlarında dedesinden okumayı öğrendi. Büyükannesi Zafer Hanım’ın da tesiriyle okuma tutkusuyla tanıştı.

Öğretmenlik yılları

Kısakürek, mahalle mektebinde başladığı tahsiline, Fransız Papaz, Amerikan Koleji ve Rehber-i İttihad okullarında devam etti. Birinci mektebi, Heybeliada Numune Mektebi’nde tamamlayan şair, 1916’da Yahya Kemal ve Hamdullah Suphi Tanrıöver’in de öğretmenlik yaptığı Mekteb-i Fünun-u Bahriye-i Şahane’ye (Deniz Harp Okulu) alındı.

Necip Fazıl Kısakürek, öğrencilik yıllarında şiirle ilgilenmeye başlayarak, Nihal isminde haftalık bir mecmua çıkardı.

Anne duası şair yaptı

Peki bugün 7’den 77’ye hala en çok okunan yapıtların sahibi usta kalem, nasıl şair oldu?

Bazı insanları aşk acısı şair yapar, kimilerini gurbet, yokluk yada mevt; fakat Necip Fazıl’ı ise annesinin hasta yatağındaki duası. Üstat, şairliğe adım atışını şöyle anlatmıştı:

“Şairliğim on iki yaşımda başladı. Mazereti tuhaftır: Annem hasta. Ziyaretine gitmiştim. Beyaz yatak örtüsünde, siyah kaplı, küçük ve eski bir defter… Bitişikte yatan veremli genç kızın şiirleri varmış defterde. Haberi veren annem, bir an gözlerimin içini tarayıp ‘Senin’ dedi, ‘Şair olmanı ne kadar isterdim’. Annemin dileği bana, içimde besleyip de on iki yaşıma kadar farkında olmadığım bir şey üzere göründü. Varlık hikmetinin ta kendisi… Gözlerim, hastahane odasının penceresinde, savrulan kar ve uluyan rüzgara karşı, içimden kararımı verdim: ‘Şair olacağım’ ve oldum.”

Hayatının dönüm noktası

Necip Fazıl, 26 Mayıs 1905’t İstanbul’da doğdu. Birinci ve orta tahsilini Amerikan ve Fransız kolejlerinde yaptı. Bahriye Mektebi’nde 3 yıl okuduktan sonra diploma almayı beklerken okul 4 yıla çıkarılınca bıraktı. İstanbul Edebiyat Fakültesi İdeoloji Kısmı’nı bitirdikten sonra Fransa’da Sorbonne Üniversitesi İdeoloji Kısmı’nda okuyan Necip Fazıl, bu periyotta Paris’te bohem hayatı yaşadı.

Şiirleriyle şöhret kazanan Üstat, hayatının dönüm noktasında, Beyoğlu Ağa Mescidi’nde vaaz veren Abdülhakim Arvasi ile tanıştı ve onun yanından bir daha hiç ayrılmadı.

Ardından hayat stilini büsbütün değiştiren Necip Fazıl, çabucak tümünde üstün bir ahlak ideolojisinin savunulduğu Tohum, Para, Bir Adam Yaratmak üzere tiyatro yapıtlarını birbiri arkasına Türk edebiyatına kazandırdı.

Çıkardığı mecmualar ve buradaki fikir yazılarıyla da dikkatleri üzerine çeken usta kalem, bilhassa Büyük Doğu mecmuasındaki yazılar dolayısıyla tek parti dönemince hakkında açılan çok sayıda davada yüzlerce yıl mahpusu istendi. Üstat, farklı davalarla periyot dönem mahpus hayatı da yaşadı.

Yaşamı boyunca büyük bir fikir çabası veren, konferanslarla Anadolu’yu canlandıran ve yapıtlarıyla pek çok mükafata layık görülen Kısakürek, 25 Mayıs 1983’te vefat etti.

“Cenazemde, namazıma durmayacak kimseyi istemiyorum”

Üstat, vasiyetinde ise şunlara yer verdi:

“Cenazeme çiçek ve bando muzıka gönderecek makam ve şahıslara uzaklığımız ve kimsenin bu türlü bir zahmete girişmeyeceği malum. Ancak bu konuda bir muziplik zuhur edecek olursa, ne yapılmak gerektiği de beni sevenlerce malum. Çiçekler çamura ve bando yüzgeri koğuşuna.

Cenazemde, namazıma durmayacaklardan hiç kimseyi istemiyorum! Ne de, kim olursa olsun, bayan. Ve özellikle, meyyit simsarı cinsinden imam! Ve ‘bid’at’ belirtici hiçbir şey! Başucumda ne nutuk, ne şamata, ne medh, ne şu, ne bu… Yalnızca Fatiha ve Kur’an.

Mezarımda ilahi ve ulvi isim ve sıfatlardan ve benim beşeri ve süfli isim ve sıfatlarımdan hiçbir iz bulunmayacak. Mevlit de istemem!. Onu, uhrevi rüşvet vasıtası yapanlara bırakınız! Yalnızca Kur’an.”

İlk şiirler

Şair Nazım Hikmet Ran ile birebir okulda eğitim gören Necip Fazıl Kısakürek, Lord Byron, Oscar Wilde, Shakespeare üzere Batılı müelliflerin yapıtlarını yepyeni lisanında okudu.

Kısakürek, 1921’de Ahmet Haşim, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Faruk Nafiz, Ahmed Kudsi üzere periyodun ünlü edebiyatçılarıyla tanıştığı Darülfünun Edebiyat Medresesi İdeoloji Kısmı’na girdi.

İlk şiirleri, Ziya Gökalp’in kurduğu, Yakup Kadri ve arkadaşlarının çıkardığı Yeni Mecmua mecmuasında yayınlandı. Maarif Vekaleti’nin 1924’te açtığı sınavı kazanan Necip Fazıl, 20 yaşındayken Milli Eğitim Bakanlığı bursuyla Paris’e gitti.

Kaldırımlar…

Usta şair, 1925’te döndüğü İstanbul’da, ilk şiir kitabı Örümcek Ağı’nı, 1928’de ise Kaldırımlar’ı yayınladı. Kaldırımlar, büyük bir ilgi ve hayranlık topladı.

Abdülhakim Arvasi ile 1934’te tanışan Kısakürek, bu tarihi kendisi için bir milat kabul etti. Bu tarihten sonra Kısakürek’in yapıtlarında tasavvufi niyetin izleri görülmeye başlandı.

Eserleri sahnelendi

Kısakürek’in 1935’te yazdığı Tohum ile Bir Adam Yaratmak isimli yapıtları, İstanbul Kent Tiyatroları’nda Muhsin Ertuğrul tarafından sahneye konuldu.

İslamcılık ve Türklük vurgusunun ön planda olduğu Tohum, sanat etraflarından büyük ilgi görürken, halkın ilgisini çekmedi. 1937 yılında sahnelenen Bir Adam Yaratmak yapıtı ise büyük ilgi gördü.

Necip Fazıl Kısakürek’in 1936’da Celal Bayar’ın temin ettiği ilanlar yardımıyla çıkardığı ve 16 sayı sürdürdüğü Ağaç Mecmuası, periyodun önde gelen entellektüellerini çatısı altında topladı.

Büyük Doğu dergisi

Yeni bir ulusal marş yazılması için 1938’de Ulus gazetesinin açtığı yarışta kendisine yapılan teklifi kabul eden usta şair Kısakürek, yarıştan vazgeçilmesi kaidesini öne sürdü. İsteği kabul gören Kısakürek, Büyük Doğu Marşı şiirini yazdı. Şiire verdiği Büyük Doğu ismi, daha sonra çıkaracağı mecmuanın de ismi oldu.

Necip Fazıl Kısakürek’in 1934’te yaşadığı buhranlı periyodunu anlattığı Zahmet şiiri 1939’da yayınlandı.

Necip Fazıl’ın Vefatı

Necip Fazıl Kısakürek, Türk Edebiyatı Vakfınca 1980’de Sultanu’ş Şuara (Şairler Sultanı) ve 1982’de ise Yılın Fikir ve Sanat Adamı seçildi. Böylelikle Necip Fazıl Kısakürek, şair Baki’den sonra, Sultanu’ş Şuara unvanına sahip ikinci şair olarak tarihe geçti.

Erenköy’deki meskeninde 25 Mayıs 1983’te vefat eden Kısakürek’in cenazesi, Eyüp Sultan Mezarlığı’nda toprağa verildi.