Marmara Denizi’nin ara tabakasında müsilaj tehlikesi sürüyor

Marmara Denizi’nde yüzeye çıkmasa da derin katmanlarda ağır biçimde görülen müsilaj, ekosistem üzerindeki baskısını sürdürüyor…

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Marmara Denizi’nde su kalitesi ve kirlilik düzeyini 2014 yılından bu yana sistematik biçimde izliyor.

TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) iş birliğiyle sürdürülen bu çalışmalarda, 150 farklı noktadan toplanan örneklerle müsilaj başta olmak üzere birçok çevresel parametre bedellendiriliyor.

TÜM DENİZLERDE 428 NOKTADA MEVSİMSEL İZLEME YAPILIYOR

Marmara Denizi’nde yılda üç, başka denizlerde ise iki sefer yapılan bu izleme çalışmalarında; deniz yüzeyinden tabanına kadar su kolonunda, deniz tabanında ve canlı dokularında sekiz ana başlık altında belirlenen parametrelerin takip edildiğini belirtti.

48 KİRLETİCİ TERTİPLİ OLARAK RAPORLANIYOR

Olgun, fizikokimyasal parametreler, su altı gürültüsü, biyoçeşitlilik ve kirlilik göstergesi olan organik ve inorganik kirleticilerden oluşan 48 kirleticinin nizamlı olarak raporlandığı 2014 yılından bu yana izleme programlarının sürdüğünü kaydetti.

Analiz sonuçlarına nazaran, belirledikleri su idare ünitelerindeki ekolojik kalite durum raporlarını çıkardıklarını belirten Olgun, “Bu tahlil sonuçlarına nazaran kritik noktalar belirleniyor ve kirletici kaynaklara önlem almaya çalışıyoruz.” dedi.

Olgun, Marmara Denizi’ndeki izleme çalışmalarına ek olarak Marmara Denizi Bütünleşik Modelleme Sistemi (MARMOD) kapsamında 2 sefer daha düzenledikleri bilgisini paylaştı.

EYLEM PLANI DEVREDE

Ülke nüfusunun yüzde 30’unun Marmara Bölgesi’nde yaşamasının önemli oranda insani faaliyetlerden kaynaklı kirlilik yükü getirdiğini söz eden Olgun, MARMOD kapsamında oluşturulan Marmara Denizi dijital ikizi üzerinden yapılan modellemelerle 2021 yılındaki müsilajla aktif uğraş sağlandığını anlattı.

Marmara Denizi’nde müsilaj sonrası 22 unsurluk aksiyon planının uygulamaya konulduğunu hatırlatan Olgun, atık su arıtma tesislerinin izleme sonunun 1000 metreküpe indirildiğini, İzmit Körfezi’nde 3,8 milyon metreküp taban çamuru paklığı başlatıldığını ve azot ve fosfor yükünü azaltmak için yenilikçi usullerin devreye alındığını aktardı.

Bu kapsamda ayrıyeten, “fitoremediasyon” ismi verilen metotla Susurluk Havzası üzerindeki Çapraz Çayı’nda yaklaşık 1000 noktaya yüzer adalar yerleştirdiklerinden bahseden Olgun, ırmaklardan taşınan azot ve fosfor yükünün Marmara Denizi’ne ulaşmasının engellenmeye çalışıldığına değindi.

“MARMARA’YA BİYOLOJİK ARTIMA OLMADAN DEŞARJ YAPILMAMALI”

Soner Olgun, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Ancak aksiyon planlarına baktığımız vakit ilerleme katedemediğimiz çok değerli bir nokta var. Müsilaj sonrası Etraf Kanunu’na eklenen unsur 16 ile bölgede bulunan bütün atık su arıtma tesislerinin ileri biyolojik arıtma tesisine dönüştürülmesi ve bölgedeki belediyelerin atık su gelirlerinin yarısını arıtma tesislerinin inşasına kullanmalarına yönelik mecburilik getirildi. Ancak geldiğimiz noktada datalara baktığımız vakit, müsilaj devrinde 2021 yılında yüzde 51 olan ileri biyolojik arıtma tesisi oranının şu anda yalnızca yüzde 51,7’ye taşındığını görüyoruz. Bu önemli ve Marmara Denizi’nin artık taşıyamayacağı bir yük.”

Marmara Denizi’ne ileri biyolojik arıtma olmadan deşarj yapılmaması gerektiğinin altını çizen Olgun, bölgenin yüksek nüfusu nedeniyle kentsel atık su baskısının büyük olduğunu ve bu hususta katedilmesi gereken yol olduğunu lisana getirdi.

ARA KATMANDA MÜSİLAJ TEHLİKESİ SÜRÜYOR

Olgun, Marmara Denizi’ndeki son duruma ait şu tespitleri paylaştı:

“Aslında kirletici yükünde bir stabilite görüyoruz yani düzgünleşme ya da kötüleşme biçiminde değil. Şu anda izleme datalarına baktığımız vakit denizin azot ve fosfor yüklü durumu devam ediyor. Aşikâr noktalarda yüzeyden 20-30 metre aşağıda oksijen düzeyinde önemli azalmalar devam ediyor. Şu anda müsilaja yüzeyde çok sık rastlamıyoruz. 18 ile 25 metre ortası, orta katman diye tanımladığımız bölgede ağır bir müsilaj oluşumu var fakat 2021 yılındaki üzere yüzeye çıkma durumu kelam konusu değil.

2021’DEKİ ÜZERE YÜZEYE ÇIKMASI BEKLENMİYOR

Mevsim prestijiyle Karadeniz’in görece oksijence varlıklı yüzey suyunun Marmara Denizi’ne taşınması periyodu başladığı için müsilajın 2021’deki üzere ağır bir formda yüzeye çıkmasını beklemiyoruz ancak kesin bir şey söylemek de mümkün değil. İklim şartları, deniz suyu sıcaklıkları üzere denetim edemeyeceğimiz konular var.”

Denizin ekolojik olarak yine kaliteli hale getirilebilmesi için kirlilik yüklerinin önemli biçimde azaltılması gerektiği değerlendirmesinde bulunan Olgun, kelamlarını şöyle tamamladı:

“MARMOD Projesi kapsamında yaptığımız bir senaryo çalışmasına nazaran kirlilik yüklerinin tamamını yüzde 50 oranında azaltmamız durumunda Marmara Denizi’nde 4 ila 6 yıl ortasında oksijen düzeyinde umut verici artışlar bekliyoruz. Bütün kaynakları kesseniz dahi bir anda düzgünleşme beklemek mümkün değil zira denizin kendi ekosistemi var. Bir müddet geçmesi gerekiyor.”