İsrail’de 12 günlük çatışmanın bedeli 10 milyar dolar
İsrail’in İran’la 12 gün süren çatışması, ekonomik açıdan ağır bir fatura çıkardı.
13 Haziran günü İran’a nükleer silah çalışmalarının önünü kesmek için operasyon başlatan İsrail, geri dönüş olarak sert ve önemli füze taarruzları ile karşılaştı.
İran, 12 gün boyunca İsrail’in birçok noktasında hava akınları düzenleyerek altyapıda önemli hasarlara neden oldu.
ÇATIŞMALARIN BEDELİ 10 MİLYON DOLAR
İsrail’de savunma harcamalarından altyapı kayıplarına, iş gücü eksikliğinden turizmin çöküşüne kadar birçok alanda yaşanan kayıpların toplam maliyetinin yaklaşık 10 milyar doları bulduğu belirtiliyor.
Hazine yetkilileri, savaşın akabinde bütçe açığının Gayrisafi Yurtiçi Hasıla’nın (GSYH) en az yüzde 6’sına ulaşmasını bekliyor.
Bu oran, daha evvelki yüzde 4,9’luk tavanı aşarak ülke iktisadı açısından tehlike çanlarının çaldığını gösteriyor.
JPMorgan da benzeri şekilde İsrail’in bütçe açığı kestirimini yüzde 6,2’ye yükseltti.
HAVA AKINLARI VE YIKIMIN BEDELİ
İran tarafından fırlatılan 547 balistik füzenin yüzde 90’ı İsrail’in hava savunma sistemleri tarafından etkisiz hale getirilse de en az 31 füze maksada ulaştı. Bu akınlarda 29 kişi hayatını kaybetti, 3 binden fazla kişi yaralandı.
Hava savunma sistemlerinin maliyeti ise dudak uçuklatıyor. Arrow 3 füze sisteminin tek bir atışı 4 milyon dolara mal olurken, Arrow 2 sisteminde bu sayı 3 milyon dolar düzeyinde. İsrail’in İran’a yönelik karşı taarruzlarının günlük maliyeti yaklaşık 735 milyon doları buldu. 200’e yakın uçağın 1.500 sorti gerçekleştirdiği belirtilirken, bu operasyonların toplam maliyeti 1,2 milyar dolara ulaştı.
ALTYAPI VE SİVİL ZİYANLAR
Tel Aviv’in güneyindeki Weizmann Enstitüsü ve ülkenin en büyük rafinerilerinden biri olan Bazam rafinerisi dahil olmak üzere birçok stratejik tesis ziyan gördü. Birinci kestirimlere nazaran altyapıdaki toplam hasar 1,5 milyar doları buluyor. Binalar, araçlar ve öbür sivil varlıklar için 40 binden fazla tazminat başvurusu yapıldı.
Vergi Dairesi yetkilisi Amir Dahan, zararın büyüklüğünün “benzeri görülmemiş” olduğunu belirterek, bu sayının daha da artacağını öngördü. Hazine’nin savaş rezervleri büsbütün tükenmiş durumda.
TURİZM DALI DURMA NOKTASINA GELDİ
Sava nedeniyle kapatılan işletmeler için devletin tazminat ödemesi gerekiyor. Patronlara ciroya nazaran tazminat verilmesi planlanırken, çalışanlara yönelik ödemeler sonlu kalacak.
İsrail basını, tazminat sisteminin zararın küçük bir kısmını karşılayabildiğini bildiriyor.
60 BİN İŞLETME KAPANMA TEHLİKESİYLE KARŞI KARŞIYA
Turizm bölümü de savaşın en çok etkilenen alanlarından biri oldu. İsrail’in hava kontaklarının askıya alınmasıyla birlikte ülke fiilen izole hale geldi. Oteller, roket taarruzlarından etkilenen vatandaşlara barınma hizmeti sunarken, bu hizmetlerin faturası da devlete yüklenecek.
60 bin işletmenin kapanma riskiyle karşı karşıya olduğu belirtilirken, Hayfa Limanı’ndaki ithalat-ihracat trafiği yılın birinci altı ayında yüzde 16 oranında geriledi.
20 AYDA 80 MİLYAR DOLAR
Ekonomik analistler, İsrail’in son 20 ayda yaşadığı savaşların toplam maliyetinin 80 milyar doları aşabileceğini öngörüyor. Bu sayıya yalnızca askeri harcamalar değil, sivil tazminatlar ve üretim kayıpları da dahil.
İsrail Merkez Bankası, enflasyonun yükselmesi ve şekelin paha kaybı nedeniyle faiz oranlarını yüzde 4,5 düzeyinde sabit tutarken, ekonomik toparlanmanın 2025’in ikinci yarısına kadar erteleneceği kestirim ediliyor.
KREDİ NOTU VE BÜYÜME VARSAYIMLARI AŞAĞI ÇEKİLDİ
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, bütçe açığındaki dramatik artış nedeniyle İsrail’in kredi notunu A+’dan A’ya düşürdü. IMF de büyüme iddiasını yüzde 3,4’ten yüzde 1-1,9 aralığına indirdi.
OECD datalarına nazaran, İsrail iktisadı üye ülkeler ortasında en büyük düşüşü yaşayan ülke pozisyonunda. Tel Aviv Üniversitesi Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü, hükümetin kaynak tahsisi konusunda şiddetli kararlar almak zorunda kalacağını ve bunun da kamu harcamalarında kesintilere yol açabileceğini belirtiyor.
