Deniz seviyesinin yükselmesiyle yeşil deniz kaplumbağalarının yuvaları tehdit altında

Bilim insanlarının yaptığı araştırma, iklim kriziyle deniz düzeyinde meydana gelebilecek yükselmenin, yeşil deniz kaplumbağası yuvalama alanlarını da etkileyeceğini ortaya koydu.

Her yıl 23 Mayıs’ta kutlanan Dünya Kaplumbağa Günü, kaplumbağaların korunmasına yönelik farkındalık oluşturmayı amaçlıyor.

YEŞİL DENİZ KAPLUMBAĞALARININ YUVALARI TEHDİT ALTINDA

Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi’ne nazaran yeşil deniz kaplumbağalarının (Chelonia mydas) dünya genelindeki popülasyonu ‘tehdit altında’, Akdeniz popülasyonu ise ‘tehdide yakın’ (NT) statüsünde bulunuyor.

Türkiye’nin Akdeniz kıyılarında yer alan ve tıbbın en kıymetli yuvalama alanlarından biri olarak kabul edilen Hatay Samandağ Kıyısı’ndaki yuvalar da iklim değişikliği kaynaklı deniz düzeyi yükselmesi nedeniyle risk altında.

DENİZ DÜZEYİNİN 3 BAŞKA SENARYOSU HESAPLANDI

Sivas Cumhuriyet Üniversitesi ve Aydın Adnan Menderes Üniversitesinden bilim insanlarının yürüttüğü araştırmada, Samandağ Kıyısı’ndaki 3 bin 479 doğal yuva verisi değerlendirildi.

Deniz düzeyinin 2100 yılına kadar yükseleceği 3 farklı senaryonun hesaplandığı araştırmada deniz düzeyinin 0,48 metre, 0,63 metre ve 1,2 metre yükselmesi durumlarında, Samandağ Plajı’ndaki toplam kullanılabilir yuvalama alanlarının sırasıyla ortalama yüzde 9,7, yüzde 13,1 ve yüzde 31,8 oranında kaybolacağı öngörüldü.

“YUVALAR EROZYONA AÇIK HALE GELDİ”

Bu oranlar, kıyı çizgisinde değerli habitat daralmalarına ve yuvalama yoğunluğunun artmasıyla mümkün yeni risklere işaret ediyor.

Özellikle düşük kıyı yüksekliğine sahip Çevlik alt bölgesi, yüzde 45’e varan habitat kaybı ile en fazla risk altında olan alan olarak öne çıkarken, denizle kara ortasındaki eğimin düşük olması nedeniyle, yuvaların taşkın ve erozyona açık hale geldiği belirtildi.

“KUMSAL YOKSA KAPLUMBAĞANIN YUVA YAPACAK YERİ YOK DEMEKTİR”

Prof. Dr. Sönmez, Samandağ kumsalının 14 kilometre uzunluğa sahip, geniş yapısıyla yeşil deniz kaplumbağaları için değerli bir yuvalama bölgesi olduğunu belirtti.

Türü uzun yıllardır takip ettiklerini söz eden Sönmez, 2100 yılına kadar bu deniz düzeyi yükselme senaryoları altında, habitat alanlarındaki kayıpları ortaya koymak için çalışmayı yürüttüklerini anlattı.

KUMSALIN ÜÇ BOYUTLU YAPISI ORTAYA ÇIKARILDI

Sönmez, ana maksatları hakkında, “Gelecek jenerasyonlar için müdafaa idare planları oluşturulurken, hangi alanların korunabildiğini, hangi alanların kaybolmadığını ve yuvalamanın hangi bölgelerde ağırlaştığını göreceğiz. Böylelikle, yuvaların yerlerinin değiştirilmesi üzere tedbirlerle farklı muhafaza usullerinin uygulanacağı alanları da belirlemiş olacağız.” sözlerini kullandı.

Sönmez, bir simülasyon çalışması yürüttüklerini, bunun için kumsal yükseklik ve eğimlerini ortaya çıkarmak gayesiyle 1100 metre sabit yükseklikte uçan bir ‘drone’la yüksek kalitede fotoğraflar aldıklarını ve elde ettikleri yüksek kalitedeki fotoğrafların kumsalın üç boyutlu yapısını ortaya çıkardığını aktardı.

“ALAN DARALMASI YAŞANACAK”

Ortaya koydukları kayıp oranlarının deniz çizgisinin olduğu nokta prestijiyle belirlendiğini vurgulayan Sönmez, şöyle devam etti:

İklim değişikliğinin sonucunda beklentilerimiz yalnızca deniz düzeyinin yükselmesi değil, bunun paralelinde şiddetli fırtınaların olması, deniz düzeyinin yükselmesiyle kıyının erozyona uğraması, kıyıdaki kumul alana tuzlu suyun taşınması üzere mümkün tesirleri de düşündüğümüzde, yüzde 31,8’lik senaryo aslında denizin gelgit düzeyini de hesaba kattığımızda yüzde 50’yi bulabilecek.

Deniz düzeyi yükselmesi, sıcaklığa bağlı cinsiyet değişimi üzere iklim değişikliği sonucunda cinsin yaşayacağı en büyük 2 riskten biri. Bu, deniz kaplumbağalarının yuvalama habitatlarının kaybolmasına neden olacak yani kumsal yoksa kaplumbağanın yuva yapacak yeri yok demektir.

Sönmez, kaplumbağaların başta akarsu ağızları olmak üzere kumsallarda makul alanlara yuvalama yaptığını, bu nedenle yükselme sonrası geriye kalan alanların yetersiz gelebileceğini kaydetti.

“YOĞUNLUĞA BAĞLA BİRTAKIM PROBLEMLER ORTAYA ÇIKACAK”

Bir alan daralması yaşanacağından bahseden Sönmez, şunları söyledi:

Samandağ kumsalında Asi Irmağı’nın denize döküldüğü her iki yakasındaki 3’er kilometrelik kısım, yani toplam 6 kilometrelik alanı oluşturan kumsal, toplam yuvaların yüzde 80’ini barındırıyor. Yüzde 30’luk kayıp oluştuğu vakit, geriye kalan yüzde 70’liğin içerisinde daha küçük bir alan kalmış olacak.

Eskiden 5 kaplumbağa oraya 15-30 yuva yaparken, artık 20 kaplumbağa gelip yuva yapacak. Bu da yoğunluğa bağlı kimi sıkıntılar ortaya çıkaracak. Bir kaplumbağanın kendisinden evvel yapılmış olan yuvanın yumurtalarına ziyan verme, mikrobiyal aktiviteyi arttırıcı faaliyetlerin gelişmesi, çakal, tilki üzere predatörlerin bölgeye çekilmesi üzere.

“BÜTÜN ALANLARIN HARİTALANDIRILMASI GEREKİYOR”

Sönmez, deniz düzeyinin yükselmesi nedeniyle dünyanın farklı bölgelerinde farklı sonuçlar görüleceğine işaret ederek, bunun belirleyicisinin bölgenin eğimi olduğunu lisana getirdi.

Kumsallarda, kıyı ardındaki tahribatın azaltılmasının, kum zirvelerinin ve bitki vejetasyonunun korunmasının çok değerli olduğuna işaret eden Sönmez, şu değerlendirmelerde bulundu:

Kıyı ardı yapılaşmaları, kum, bitkisel alan kayıplarına, eğiminin düşmesine ve kıyıda erozyona sebep oluyor. Mevcut kıyılarımızı mevcut durumuyla muhafazaya çalışmak gerekiyor. Kıyı ekosistemi dinamik bir yapıya sahiptir.

Kum, denizden rüzgar estiği vakit gerilere yanlışsız gidecek, bitkilerle kum doruğu oluşturacak, geriden denize yanlışsız rüzgar estiğinde kum tekrar denizin içine süzülecek. Bu dinamik yapıyı bir duvarla, yapıyla ya da meskenle kestiğin vakit yapı bozulur. Bu nedenle tek tek bütün alanların haritalandırılıp senaryoların çalışılması gerekiyor.

Sönmez, Doğu Akdeniz’deki deniz düzeyi senaryolarında ortaya çıkacak tabloyu görmek için yeni bir çalışma başlatacaklarını lisana getirdi.